Cap sur l'Ecole inclusive en Europe.
Przedstawiony tu submoduł skupia się na dwóch głównych tematach związanych z włączeniem: podejściem prakseologicznym i empatią. Aby je zrozumieć, musimy pokrótce jeszcze raz zdefiniować podstawy tej koncepcji, uważanej za współczesny problem społeczny.
Włączenie można postrzegać jako utopię, o czym przypomina nam antropolog Charles Gardou (2012) , w tym sensie, że jest to zdolność społeczeństwa do zapewnienia „miejsca dla każdego” w wielkim domu rodziny ludzkiej. Społeczeństwo włączające jest plastyczne, elastyczne, polimorficzne, jest w stanie przekształcić się, żeby zrobić miejsce dla osób z niepełnosprawnością, społecznych wyrzutków, osób marginalizowanych i wykluczonych. Nie chodzi o to, by przystosować te osoby poprzez izolację w programach integracyjnych czy włączających – ponieważ nie wystarczy skupić się na ich problemach, by włączyć ich w krąg ludzkości. Włączenie społeczne zależy także od umiejętności społeczeństwa, by dostosować się do tego, co jest poza normą, do zniekształcenia normy, by widzieć tę „inną” osobę jako „taką samą” osobę.
Ale tak naprawdę społeczeństwo jest tylko słowem, konceptem, bo przecież osobami odpowiedzialnymi za włączenie społeczne są ludzie, który je tworzą. To o człowieku mówimy, kiedy wspominamy o konieczności włączenia społecznego w naszym społeczeństwie. W kwestii włączania chodzi tak naprawdę o człowieka, obywatela i jego relację z osobami w trudnej sytuacji. A w tej relacji to właśnie od naszej zdolności do empatii będzie zależeć ten „dom”, miejsce stworzone dla osób z niepełnosprawnościami.
W empatii nie chodzi jednak tylko o intelektualną i racjonalną zdolność do postawienia się na miejscu drugiej osoby. Bo jeśli tak, kim staje się druga osoba? Czy postawienie się na jej miejscu nie prowadzi ostatecznie do życia na jej miejscu? Empatia ma o wiele więcej głębi – chodzi w niej o emocje i odczuwanie różnych rzeczy. „Doświadczając różnych rzeczy, przekonuję się, co czuje druga osoba i odkrywam jej wnętrze. Ale nie poddaję się uczuciom, wycofuję się, analizuję i konceptualizuję empatyczną relację moją i drugiej osoby”. Ta druga faza opisuje podejście prakseologiczne polegające na spotkaniu i poznaniu drugiej osoby nie tylko pod kątem wiedzy akademickiej (np. dotyczącej zaburzeń ze spektrum autyzmu, zaburzeń zachowania i różnych zespołów utrudniających rozwój dziecka). „Jako zawodowy nauczyciel szkolny i wychowawca spotykam i poznaję dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE) przede wszystkim w ten sposób, że poznaję je poprzez naszą empatyczną relację” .
W tej relacji dziecko będzie kwestionować standaryzowaną wiedzę „którą posiadam, ale wyjątkowość tego, co ono ma mi do zaoferowania” będzie jednocześnie źródłem nowej wiedzy o niezwykle złożonych problemach dzieci z SPE.
„Kwestionowanie mojej standaryzowanej wiedzy przez wyjątkowość dziecka jest możliwe tylko dzięki naszej empatycznej relacji”. Ta kreatywna wątpliwość pozwala zdobywać nową wiedzę, nowe wyobrażenia, w których nauczyciel (wychowawca, opiekun, nauczyciel wspomagający), instytucja, w której pracuje, a także społeczeństwo, mogą zmienić się i dostosować do wyjątkowości dziecka z SPE.
W tym submodule kursant(ka) ma postawić siebie w sytuacji analizy i autorefleksji, korzystając z materiałów audiowizualnych, odzwierciedlających jego/jej doświadczenie zawodowe. Następnie ma zastanowić się nad empatią poprzez zapoznanie się z podejściem prakseologicznym. Ma też przypomnieć sobie wiedzę teoretyczną (fiszki źródłowe) na podstawie własnego doświadczenia i wiedzę praktyczną (fiszki pedagogiczne i z najlepszymi praktykami), które pomogą mu/jej zbliżyć się do podejścia włączającego w jego/jej praktyce zawodowej.
